Zaman takibini kolaylaştırmanın yanı sıra, vazgeçilmez bir aksesuar da olarak kabul edilen saatler farklı çalışma prensiplerine sahiptir. Bilinenin aksine,19. yüzyıla kadar sadece kadınların kullandığı bir aksesuar olarak görülen kol saatlerini, zaman içinde erkekler de severek kullanmaya başlamıştır. Kadranı, kasası nasıl tasarlanırsa tasarlansın mekanizmanın bir saatin kalbi olduğunu söylemek mümkündür. Kol saatleri, sahip oldukları mekanizma türlerine göre mekanik veya kuvars olarak adlandırılır. Saatin kalbi diye de kabul ettiğimiz mekanizma, saat üzerindeki akrep, yelkovan ve diğer göstergelerin çalışmasını sağlar.
Mekanik saat, çark ve dişli sistemine sahip bir mekanizmayla çalışır. Bilinen ilk taşınabilir saatler mekanik olanlardır. Geçmişten günümüze kadar uzanan en bilinen ve en çok kullanılan saat çeşitleridir. Mekanik saatlerin 5 temel parçadan oluştuğu söylenebilir. Bunlar; zemberek, dişli çark, balans çarkı, eşapman ve kadrandır. Mekanik saatler başka bir isimle kurmalı saat olarak da bilinir. Pil ya da başka herhangi bir enerji kaynağı olmadan çalışmaları mümkündür. Bu geleneksel saat çeşitlerini lüks saat modelleri arasında görebilirsiniz. Şık tasarımlarla yeniden hayat bulan mekanik saatlerin otomatik olanlarını da bulabilirsiniz.
Mekanik Saatlerin Özellikleri
Dişli takımlar mekanik saatlerin en karakteristik parçalarıdır.
-
Özellikle saat koleksiyoncuları için oldukça değerli ürünlerdir.
-
Kurmalı ve otomatik olmak üzere iki farklı seçeneği bulunur.
-
Mekanik saatlerin içerisinde çok sayıda küçük parça yer alır.
-
Bu saatlerin hareket kabiliyeti rotor adı verilen bir sistemle sağlanır.
-
Güç ise “ana yay” adı verilen gerilmiş bir yay tarafından ortaya çıkarılır.
-
Düzenek içinde ileri geri (bu hareket sarkaçlı saatler için geçerli) dönen pandül bulunur. Pandül balans çarkına bağlı bir spiraldir ve zaman işleyişini yerine getirir.
-
Zemberek saati çalıştıran enerjiyi depolayan parçadır.
-
Zaman tutan asıl parça balans çarkıdır.
-
Balans çarkına ihtiyaç duyduğu gücü dişli takımı iletir.
-
Kadran yardımıyla zaman takip edilebilir.
Geçmişle Geleceği Buluşturan Otomatik Saatler
Mekanik saatler, kurmalı ve otomatik olarak iki sınıfa ayrılabilir. Kurmalı saatler tepe adı verilen saatin sağında bulunan buton yardımıyla yayı gererek çalıştırılır. Otomatik saat ise bilek hareketlerinin açığa çıkardığı kinetik enerji yardımıyla çalışır. Düzenli bir kurma işlemine gerek duyulmaz. Klasik saat modelleri arasında hem otomatik hem de kurmalı saatleri görebilirsiniz. Kurmalı saatlerin mekanizması titiz bir işçilikle üretilir ve oldukça değerlidir. Günlük olarak kurulması gerektiği için çoğu zaman özel günlerde takılmak üzere tercih edilirler. Otomatik saatler ise kurma işlemine gerek duyulmadığı için günlük olarak daha çok tercih edilir. Kolunuzda olmadığı zaman çalışmaya devam edebilmesi için otomatik saatlerinizi özel kurma kutularında saklayabilirsiniz.
İlk mekanik cep saatinin 1770 yılında, ilk otomatik cep saatinin ise 1923 yılında ortaya çıktığı söylenebilir. Ortaya çıktığı dönemlerde otomatik saatler 12 saate kadar ekstra bir desteğe ihtiyaç duymadan çalışabilirdi. Günümüz modern otomatik saat modelleri ise kendi başına günlerce çalışabiliyor.
Dakik İnsanlara Özel Kuvars Saatler
Manuel ve otomatik saatlere göre daha çok tercih edilen kuvars saat modelleri, çalışmak için ihtiyaç duyduğu enerjiyi zemberek yerine pil veya farklı bir enerji kaynağından alır. Kuvars saatlerin içinde yer alan pil sahip olduğu enerjiyi küçük kuvars kristaline yönlendirir. Kristalin ortaya çıkardığı titreşimler elektronik bir sayaç yardımıyla takip edilir ve 1 saniyeye denk gelen sayıya ulaşıldığında saniye ibresi hareket ettirilir. Duyduğunuz “tik-tak” sesleri bu hareket nedeniyle oluşur.
Mekanik saatlerdeki sapma, mekanik sürecin işleyişi sebebiyle doğal bir durumdur. Ancak üreticiler mekanizmalarını belirli sapmalara göre ayarlarlar ve her mekanizmanın üreticisi tarafından belirlenen bir sapma aralığı vardır. Kronometre hassasiyet sertifikası olan mekanik saatler ise bağımsız kuruluşlar tarafından hassasiyeti onaylanmış mekanizmalara sahiptir. Kuvars saat modelleri daha dakik ve dayanıklı ürünlerdir. Spor saat modelleri çoğunlukla kuvars mekanizmaya sahiptir. Renk, tasarım, boyut açısından çok farklı model seçenekleri bulunur. Kuvars saatler gücünü pilden aldığı için oldukça hafif yapıdadırlar. Çokça tercih edilmelerinin bir nedeni de budur.
Kinetik ve Güneş Enerjili Kuvars Saat Modelleri
Kuvars saat modelleri kendi içinde pilli, kinetik enerjili ve güneş enerjili olarak 3 farklı gruba ayrılabilirler. En yaygın kullanılan kuvars saat türü pilli olanlardır. Kuvars kristali enerjisini pilden alır ve titreşimleriyle saniyede 1 kez düzenli darbeler oluşturur. Kuvars saatlerin pilleri oldukça dayanıklı ve uzun ömürlüdür. Birkaç yılda bir değiştirilmesi gerekebilir. Eğer saatinizde kronograf, takvim gibi fazladan özellikler bulunuyorsa pil daha kısa sürede tükenebilir. Saatinizin uzun ömürlü olmasını istiyorsanız biten pili hemen değiştirmeniz gerekir. Aksi hale pil içindeki asidik maddeyi sızdırabilir, bu da mekanizmaya zarar verir.
Güneş enerjili saatlerde kadranın altında bir güneş paneli bulunur. Güneş ışını bu panele çarparak enerji üretir. Enerji pile iletilerek saatin çalışması sağlanır. Yapay ışıkla şarj olabilen modelleri de bulabilirsiniz. Kinetik kuvars saatler ise diğer iki modele göre daha ileri teknoloji ürünüdür. Takan kişinin bilek hareketlerinden çıkan kinetik enerji saat içindeki hassas rotor üzerine iletilir. Otomatik saatlerin çalışma prensibine benzeyen bir sistemi vardır. Kinetik saatlerin kendiliğinden şarj olan bir batarya ile çalıştığını söylemek mümkündür. Bu saatler sık sık kullanılmalıdır. Kuvars erkek saat ve kadın saat modelleri arasından dilediğinizi seçerek keyifle ve kolaylıkla kullanabilirsiniz.
Kuvars Mekanizmasının Faydaları Nelerdir?
-
Kuvars saat mekanizmalarında zaman sapma payı oldukça düşüktür. Herhangi bir sorunu bulunmadığı takdirde hep doğru zamanı gösterir.
-
Bir batarya ve az sayıda hareketli parça içeren mekanizması olduğu için bakım maliyeti düşüktür.
-
Pille çalışan kuvars saatleri kurmak için devamlı takmak zorunda kalmazsınız. Bu nedenle oldukça kolay kullanımlı oldukları söylenebilir.
-
Herhangi bir darbe nedeniyle kolayca bozulacak küçük parçaları yoktur. Dayanıklı ve kullanışlı saat çeşitlerindendir.
-
Mekanik saatlerin üretimi için ciddi bir işçilik ve zaman gerekir. Kuvars saatler daha kolay üretilirler, bu sayede daha uygun fiyatlı bir seçenek haline gelirler.
Mekanik ve Kuvars Saat Arasındaki Farklar
-
Mekanik saatler kurma yöntemi ile ya da hareket enerjisiyle çalışırlar. Kuvars saatler ise pille hareket kabiliyeti kazanırlar.
-
Kuvars saatlerin pil ömrü ortalama üç yıldır. Koldan çıkarıldığında geri kalma gibi sorunlar ortaya çıkmaz. Mekanik saatlerin ise ya manuel olarak kurulması ya da bilekte kalması gerekir.
-
Mekanik saatler düzenli bakıma ihtiyaç duyarlar. Özellikle mekanizmanın yağ değişiminin 2-3 yılda bir mutlaka yapılması gerekir. Kuvars modeller için ise pil değişimi yeterli olacaktır.
-
Kuvars saatlerin pili bitmediği sürece zaman sapmalarına rastlanmaz. Mekanik saatler için ise mekanizmaya göre üreticinin belirttiği sapma süreleri normal kabul edilir.
Saat seçerken nasıl bir mekanizma tercih edeceğinize dikkat edebilirsiniz. Nostaljik bir ürüne ihtiyacınız varsa ve saat koleksiyonu yapıyorsanız mekanik modelleri tercih etmeniz uygun olacaktır. Kurmalı modeller ince işçilikleri ile ve görkemli tasarımlarıyla özel bir yere sahiptir. Klasik kullanım için otomatik saat modellerine göz atabilirsiniz. Özel davetlerde, şık kıyafetlerle geçmişi ve günümüzü başarılı bir biçimde harmanlayan otomatik modeller bileğinizde iyi durabilir. Kullanım kolaylığı bulunan ve oldukça hafif olan kuvars saatleri de sporda, günlük hayatta tercih edebilirsiniz. Kuvars mekanizmaya sahip olan saatlerin son derece şık tasarımları da vardır. Her tarza uyum sağlayabilecek lüks, spor ya da klasik saat modellerinden zevkinize en uygun olanı tercih edebilirsiniz.